Ӗнер Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче поэтсемпе спортсменсем пухӑннӑ. Мероприяти пирки республикӑн Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министерствинче «тӗлӗнмелле кӑмӑллӑ» тесе пӗлтереҫҫӗ.
Вулавӑшра поэтсемпе спортсменсем курнӑҫнин сӑлтавӗ икӗ Владимир туслӑхӗпе ҫыхӑннӑ. Пӗр Владимирӗ — Мускаври патшалӑх университечӗн профессорӗ, Раҫҫейӗн Писательсен союзӗн Мускаври организацийӗн пайташӗ Владимир Ежов теннисист. Тепри — Чӑваш Енӗн федерацийӗн вице-президенчӗ, Бокс енӗпе 1983 ҫулта Европа чемпионӗ пулса тӑнӑ Владимир Ельник. Ӑш пиллӗ курнӑҫӑвӑн тӗп сӑлтавӗ Владимир Ежовӑн «Мне нужна в турнире Муза» ҫӗнӗ кӗнеки кун ҫути курни темелле.
Литература каҫне Чӑваш Республикин Писательсен союзӗн пайташӗсем, поэзие юратакансем, спортсменсем пуҫтарӑннӑ.
Республикӑн Наци вулавӑшне Владимир Ежов хӑйӗн кӗнекине парнеленӗ.
Наци вулавӑшӗнче паян Николай Теветкелӗн ҫуралнӑ кунне палӑртса культура ӗҫченӗсем тата тӑванӗсем пухӑнчӗҫ. Мероприятие вулавӑшӗн «Чӑваш кӗнеки» пайӗн ертӳҫи Галина Соловьева ертсе пычӗ.
Николай Теветкел 1937 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗн чикки ҫумӗнче вырнаҫнӑ Савкка ялӗнче ҫуралнӑ. Хӑй вӑхӑтӗнче вӑл тӗрлӗ ӗҫе алла илнӗ, тӗрлӗ вырӑнта ӗҫленӗ — платникре те, малярта та, ӳнерҫӗре те. Паллӑ сӑвӑҫ 20 ытла кӗнеке авторӗ, унӑн пултарулӑхӗпе эпир «Ҫамрӑклӑх сӑввисем», «Ҫын чӗртнӗ ҫутӑсем», «Хура сулӑ», «Сывлӑмпи», «Хӗвел кӗлти», «Авӑн уйӑхӗ», «Марине вӑййисем», «Пушӑ гильза» тата ытти кӗнекесенче паллашма пултаратпӑр. «Киремет» трагедийӗ тӑрӑх вара К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче спектакль те лартнӑччӗ.
Николай Теветкел чӑваш культурине ытларах енӗпе сонетсем ҫырса пуянлатрӗ. Ҫавӑн пекех вӑл ӑста тӑлмач та. Вӑл тӑрӑшнипе эпир А. Рембон, В. Гюгон, Р. Киплингӑн, А. Мацкевичӑн, Уильям Шекспирӑн тата ыттисен пултарулӑхӗпе чӑвашла паллашма пултартӑмӑр.
Пултарулӑх каҫӗнче Николай Теветкелӗн ӑсталӑхне палӑртрӗҫ, сӑвӑҫ питӗ пысӑк сӑмах ӑсти пулнине каларӗҫ.
Ҫамрӑксен кунӗ умӗн, ӑна ҫӗртмен 27-мӗшӗнче уявлаҫҫӗ, Ҫамрӑксен патшалӑх премийӗн лауреачӗсене палӑртаҫҫӗ. Кӑҫал кун пирки ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Хушӑва ҫӗртмен 20-мӗшӗнче алӑ пуснӑ.
Кӑҫал ӑслӑлӑх, техника тата производство енӗпе «Ҫӗнӗ техника хатӗрлекен Пӗтӗм тӗнчери инжиниринг компанийӗн» инженер-конструкторне Алексей Репина преми пама йышӑннӑ. Вӗрентӳ, воспитани, ҫамрӑксен политикин енӗпе «Чӑваш Ен студенчӗсем» ассоциацийӗн пайташӗсене Роман Васильева, Никита Веселова, Алина Лазаревӑна, Ксения Порфирьевӑна чысланӑ. Литература, культура тата ӳнер енӗпе ЧР Наци вулавӑшӗн сектор заведующийне Дарья Рябцевӑна преми панӑ.
Журналистика енӗпе «Чӑваш Ен» ПТРКн редакторне Надежда Давыдовӑна чыслама йышӑннӑ. Сывлӑх сыхлавӗ енӗпе «Президент пепкелӗх центрӗн» анестезиолог-реаниматологне Анастасия Беловӑна, И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн медицина факультечӗн студенчӗсене Валентина Виноградвӑна тата Дмитрий Виноградова чысланӑ.
Тавралӑха сыхлас ӗҫ енӗпе «ЭКА» общество организацийӗн пайташне Александра Лобочковӑна чысланӑ. Хӑйсен ирӗкӗпе пурнӑҫлакан ӗҫ-хӗл енӗпе И.
Ҫӗртмен 17-мӗшӗнче Шупашкарта "Открой рот" (чӑв. Ҫӑварна уҫ) ятпа сасӑпа вулакансен Раҫҫей чемпионачӗ иртет.
Кун пек ӑмӑртӑва хутшӑнма йывӑр мар тесе ӗнентереҫҫӗ. Унта лекме кӑмӑл тунисен чемпионат йӗркелӳҫисем малтанах суйласа илнӗ кӗнекесенчи сыпӑксене вуламалла. Илемлӗ вулама пӗлнипе пӗлсех кайманнине тӳресем хаклӗҫ. Суйлав турӗнче ҫӗнтернине самай сумлӑ парнепе хавхалантарма шантараҫҫӗ. Кайран ҫав ҫын ҫурма финал конференцине хутшӑнӗ. Унта та хӑйне кӑтартма пултарсан финалти чемпионатра сасӑпа кӗнеке вулӗ. Петӗмлетӳ Мускавра, ҫулталӑк вӗҫӗнче, иртмелле.
Хальхи, ҫӗртмен 17-мӗшӗнчи, конкурс Чӑваш наци вулавӑшӗнче 18 сехетре пуҫланать. Унта хутшӑнас кӑмӑллисен 18 ҫултан аслӑрах пулмалла.
Ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «Литературная Чувашия: самая читаемая книга 2014-2015гг.» (чӑв. Литературӑллӑ Чӑваш Ен: 2014-2015 ҫулсенчи чи вуланакан кӗнеке) республикӑри конкурс ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ.
Вунӑ ҫул ытла ирттерекен ӑмӑртура чи вулакан кӗнеке ята тивӗҫессишӗн чӑвашла тата вырӑсла 337 хайлав ӑнтӑлнӑ. Наци вулавӑшӗн йӗркелӳ комитетне 20 районпа 4 хулари вулавӑшсем 110 ӗҫ тӑратнӑ. Чи анлӑ сарӑлнӑ кӗнекесене палӑртма 83 пин те 22 сасӑ пухнине ӗнентереҫҫӗ. Ӗҫсене филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Юрий Артемьев ертсе пыракан тӳресен ушкӑнӗ хакланӑ.
Чӑвашла прозӑлла хайлавсенчен чи вулакан кӗнеке ята Ангелина Павловскаян «Вӗрене шывӗ те пылак» (2014 ҫулпа) та Улькка Эльменӗн «Упраймарӑм сана…» (2015 ҫулпа) тивӗҫнӗ. «Хальхи вӑхӑтри проза» номинацире 2015 ҫулта Станислав Отрывановӑн «Чужие на своей земле» ҫӗнтернӗ.
Поэзи жанрлиссенчен Валентина Тараватӑн «Распахнутое сердце» (2014 ҫ.) тата Лидия Филиппован «Пульсация — Чун таппи» ҫӗнтернӗ.
«Ачалӑх асамачӗ» номинацире Светлана Гордееван «Корзинка с грибами = Карҫинккари кӑмпасем» (2014 ҫ.) тата Лев Кадкинӑн «Воробьиный юг — Ҫерҫи кӑнтӑрӗ» (2015 ҫ.
Чӑваш наци вулавӑшӗнче ӗнер Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Акчикасси ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Василий Никифорович Спиридонов — Эрченешӗн (1922–1975) «Аслатиллӗ ҫумӑр витӗр» кӗнекин хӑтлавӗ пулчӗ. Кӗнекене автор 1937–1974 ҫулсенче ҫырнӑ сӑвӑсем тата «Иккӗмӗш тӗлпулу» калав кӗнӗ.
Василий Эрченеш Канашри педагогика училищинчен, Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнчен вӗренсе тухнӑ, нумай вӑхӑт хушши Паньтӑкри вӑтам шкулта чӑваш чӗлхи учителӗ, директор ҫумӗ тата директор пулса ӗҫленӗ. Ӑна Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫӑн иккӗмӗш степенлӗ орденӗпе тата «За отвагу» медаль парса чысланӑ.
Кӗнеке алҫырӑвӗ 40 ҫул кӗнекен тухасса кӗтсе выртнӑ. Ӑна Зоя Сергеевна Спиридонова — Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ, сӑвӑҫ, юрӑҫ тата композитор — поэтӑн тӑванӗсем пулӑшнипе кун ҫути кӑтартнӑ.
Хӑтлава Василий Эрченешӗн ҫывӑх тӑванӗсем, вӑл вӗрентнӗ вӗренекенсем,пӗрле ӗҫленӗ учительсем, Хӗрлӗ Чутай райадминистаци элчисем хутшӑнчӗҫ, поэт пурнӑҫӗпе паллаштарчӗҫ. Пухӑннисене Эльвира Яковлева ертсе пыракан Ҫӗньял ансамблӗ юрӑ-ташӑ парнелерӗ.
Наци вулавӑшӗ кино ӳнерне юратакансене фильм пӑхма чӗнет. Унта Шупашкарта иртекен Пӗтӗм тӗнчери IX кинофестивальпе килӗшӳллӗн фильмсем кӑтартӗҫ. Вӑл ҫу уйӑхӗн 23–28-мӗшӗсенче иртӗ.
Ҫу уйӑхӗн 24–27-мӗшӗсенче Наци вулавӑшӗн акт залӗнче документлӑ тата илемлӗ фильмсем кӑтартӗҫ. Вӗсем конкурса хутшӑнаҫҫӗ.
Фильма курма ҫеҫ мар, ӑна хакланӑ ҫӗре те хутшӑнма май пур. Залра жюри те ларӗ: Эльга Лындина кинодраматург, Сергей Фетисов актер, Лидия Петрейкина «Чӑваш Ен» ПТРКн тӗп режиссерӗ.
Куракансем умне кунсерен Алтай, Пушкӑртстан, Бурят, Кабарда-Балкар, Тутарстан, Чечня, Якут тата Волгоград облаҫӗн киностудийӗсем хатӗрленӗ фильмсене кӑларӗҫ.
Кунсӑр пуҫне кашни кун документлӑ фильмсем кӑтартӗҫ: «Эткер» (Владимир Галошев), «Отсюда — к родному дому» (Андрей Спиридонов), «История Великого Народа» (Юрий Сергеев), «Шесть дней» (Григорий Златогоров), «Она была актрисою» (Сергей Лобода), «Металлическая струна» (Антон Николаев).
Наци вулавашӗнче Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалласа чылай мероприяти ирттереҫҫӗ. Чи пысӑк проектсенчен пӗри — «XX-XXI ӗмӗрсенчи вырӑс тата чӑваш литературинчи ӗҫ ҫынни» уҫӑ лекцисен ярӑмӗ.
Нумаях пулмасть чӑваш поэзийӗнче ӗҫ ҫынни мӗнле пӗлтерӗш йышӑнни пирки лекци пулнӑ. Филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Ольга Скворцова чӑваш поэчӗсен сӑввисене тишкернӗ. Ольга Владимировна хӑйӗн докладӗнче ӗҫ ҫыннин кӑмӑлне те палӑртнӑ: вӑл — ӗҫчен, вӑйлӑ, юрласа ӗҫлет, хӑйӗн ӗҫне юратать, алли ылтӑн. Чылай поэтӑн сӑввинче ҫакнашкал тӗслӗх нумай тӗл пулать.
Поэтсем ытларах тракторист, доярка, кӗтӳҫӗ, платник, вӗрентекен пирки ҫараҫҫӗ. Ӗҫ ҫыннин сӑнарӗ Николай Полоруссов-Шелепин хайлавӗсенче те тӗл пулать.
Унтан «Николай Шелепи — Чӑвашри пӗрремӗш поэт» каҫ иртнӗ. Ӑна вӑл ҫуралнӑранпа 135 ҫул ҫитнине халалланӑ. Филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Ирина Софронова халӑх поэчӗн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ пирки каласа кӑтартнӑ. Студентсем икӗ мероприятие те хаваспах хутшӑннӑ.
Ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче 14 сехетре Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Чӑваш Енӗн халӑх поэчӗн Валерий Туркайӑн пултарулӑх каҫӗ иртмелле. Кун пирки республикӑн Культура министерстви хыпарлать. Наци вулавӑшӗнчи пултарулӑх каҫне поэтӑн 55 ҫулхи юбилейне халалланӑ.
Культура министерстви Валерий Туркай ятне республика тулашӗнче те пӗлнине каланӑ май ӑна Тутарстанра, Пушкӑртстанра, Мари Элте, Мӑкшӑ Республикинче тата ытти регионта кӑна мар, ҫӗршыв тулашӗнче те юратнине тата сума сунине пӗлтерет.
Чӑваш халӑх поэчӗ Валерий Туркай Комсомольски районӗнчи Хырай Ӗнел ялӗнче ҫуралнӑ. Пӗрремӗш сӑввисене вӑл унти район хаҫатӗнче кун ҫути кӑтартнӑ. Унӑн сӑвӑ пуххисен хушшинче — «Ҫӑлкуҫ ҫути», «Шурӑ фарфӑр чашӑкӗ», «Турӑ питӗнчи куҫҫуль», «Пурӑнатпӑр-ха!» тата ыттисем. Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче унӑн пьеси тӑрӑх «Телейпе юнашар», Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче «Каҫар мана», «Ӑҫта эс, ҫӑлӑнӑҫ?» спектакльсем лартнӑ.
Красноармейски район хӗрӗ сӑвӑ хитре вулакансен СССР халӑх артистки Вера Кузьмина ячӗллӗ республикӑри конкурсӗнче 1 степеньлӗ диплома тивӗҫнӗ.
Кун пек ӑмӑртӑва кӑҫалхипе иккӗмӗш хут ирттереҫҫӗ. Ӑна Республикӑри халӑх пултарулӑх центрӗ йӗркелет. Конкурсӑн пӗтӗмлетӳллӗ тапхӑрне республикӑн Наци вулавӑшӗнче пухнӑ.
Пилӗк сехете пынӑ пултарулӑх марафонӗнче конкурсҫӑсем чӑвашла та, вырӑсла та вуланӑ. Вӗсене Вера Кузьмина хай, Чӑваш Республикин халӑх ҫыравҫи Юрий Сементер, Чӑваш Енӗн халӑх артисчӗсем Анна Кутузова, Иван Иванов, Светлана Михайлова, Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ артисчӗсем Татьяна Ильина-Зайцева, Геннадий Кириллов, Елена Хорькова, Владимир Григорьев, Светлана Асамат, Марина Карягина, Любовь Шашкина поэтсем хакланӑ. Красноармейскинчи Культура ҫуртӗнчи «Хунав» пултарулӑх ушкӑнне ҫӳрекен Анастасия Козлова, акӑ, Петӗр Хусанкайӑн «Алран кайми аки-сухи» сӑввине вуласа 1 степеньлӗ диплома тивӗҫнӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсене Вера Кузьмина хӑй чысланӑ.
+3.3 °C